We vertellen je graag meer over natuurontwikkeling rondom de IJsseldijk en hoe we rekening houden met de bijzondere natuur.

Natuur is een groot en belangrijk onderdeel binnen het project IJsselwerken. De dijkversterking gaat namelijk invloed hebben op aanwezige natuurwaarden. Het team van ecologen heeft in de afgelopen zes jaar alles rondom en op de dijk in beeld gebracht qua bijzondere planten en dieren. We gaan natuur tijdelijk aantasten tijdens de werkzaamheden. Daarom is het belangrijk dat we voldoen aan verschillende wettelijke kaders als we starten met de dijkversterking. Denk aan Natura 2000-gebieden, het Natuurnetwerk Nederland en de Kaderrichtlijn Water. Maar we hebben ook te maken met te kappen bomen en beschermde planten en dieren. Daarvoor hebben we plannen gemaakt en vergunningen aangevraagd, die plannen zijn nu ingediend bij de provincie en komen binnenkort ter inzage. 

Hoe houden we rekening met beschermde planten en dieren?

Er zijn veel beschermde natuurwaarden op en langs de dijk. We hebben bekeken en onderzocht welke invloed de dijkversterking heeft op deze soorten en hoe we hiermee om moeten gaan. We beperken de invloed op natuur zoveel mogelijk waar het kan. Soms zijn er op een locatie strikt beschermde natuurwaarden aanwezig. Als het mogelijk is, werken we hier omheen. Zo verleggen we bijvoorbeeld soms rijroutes om dieren en planten te beschermen. Ook houden we er qua planning van de werkzaamheden rekening mee wanneer dieren er het minst last van hebben. Zo voeren we op veel plekken geen verstorende werkzaamheden uit in het broedseizoen van vogels.
Waar het niet mogelijk is om beschermde natuurwaarden te sparen, zorgen we ervoor dat planten en dieren verplaatst worden of dat we nieuwe veilige leefgebieden maken. Zo plaatsen we tijdelijke schermen waar vleermuizen langs kunnen vliegen en plaatsen we tientallen alternatieve nestplekken voor bijvoorbeeld huismussen en ooievaars. Maar we vangen ook kikkers en vissen uit sloten die (tijdelijke) gedempt moeten worden. Deze dieren zetten we dan in andere geschikte leefgebieden uit waar ze geen last hebben van de werkzaamheden.

Bijzondere planten op de dijk

De planten op dit stuk IJsseldijk zijn uniek. Er leven veel planten die zeldzaam en karakteristiek zijn. Dit zijn bijvoorbeeld de liggende ereprijs, rapunzelklokje, duifkruid, veldsalie en tripmadam. Deze willen we na de werkzaamheden zoveel mogelijk terugbrengen. We werken nu plannen uit hoe we deze bijzondere planten zo goed mogelijk kunnen gebruiken. Dit doen we onder andere door de zaden van de planten in het bloeiseizoen te verzamelen zodat we deze kunnen verspreiden op stukken dijk die klaar zijn. Maar ook brengen we een toplaag (bovenste centimeters van de huidige dijk) waar goede dijkflora aanwezig is terug op de dijk.  
De bijzondere dijkflora groeit niet op alle soorten grond. Daarom voeren we onderzoek uit naar de ondergrond. Zo kunnen we de meest geschikte ondergrond terugbrengen op plekken waar we de bijzondere dijkflora terug willen brengen. Ook realiseren we hier een dikkere laag van 60 cm geschikte ondergrond, zodat ook dieper wortelende planten zich hier kunnen vestigen.

Hoe zit het met bomenkap en natuurcompensatie?

Om de dijkversterking uit te kunnen voeren worden er bomen gekapt. Dat is nodig om bij de dijk te komen, er tijdelijk te werken of om zand en klei van en naar de schepen te vervoeren. Maar we planten ook veel bomen en bosplantsoen terug om dit te compenseren. Daarbij bekijken we waar het landschappelijk kan en waar het past vanuit dijkveiligheid. Uiteindelijk komen er meer bomen en bossen terug dan dat we voor de dijkversterking kappen.
Ook andere natuurwaarden gaan tijdelijk verloren. Bijvoorbeeld natuurlijke graslanden, natuurlijke sloten en delen van poelen. Wat er nu zit, komt grotendeels terug. Maar omdat hierdoor de natuurkwaliteit achteruit gaat, compenseren we meer natuur dan dat er tijdelijk weggehaald wordt. Dat gebeurt bij Landgoed Windesheim. Ook hiervoor maken we de plannen nu concreet hoe we deze percelen gaan inrichten. 

De ervaring van ecoloog Bas in de planuitwerkingsfase 

“Het hele ontwerp en vergunningenproces is erg intensief. Juist omdat het over zoveel natuurwaarden op en langs het dijktraject gaat. En daar voel je je verantwoordelijk voor. Het is daarom echt mooi om te ervaren dat het natuurbelang door iedereen in het projectteam wordt gezien en dat er naar gehandeld wordt. Ja, er is sprake van aantasting van natuurwaarden. Maar dit hebben we wel beperkt. En uiteindelijk zal de natuurkwaliteit op en rondom de dijk hoger zijn dan nu het geval is. “